Adler Tippa του 1962 και η ιστορία της Tippa

Ο κύκλος των ελαφρών και φορητών γραφομηχανών της συλλογής μου διευρύνεται με την προσθήκη μιας Adler Tippa, ενός από τα πιο δημοφιλή μοντέλα της συγκεκριμένης κατηγορίας που μεσουράνησε και μοσχοπούλησε τις δεκαετίες '50, '60 και '70. Με αυτή την αφορμή, θα δούμε εν συντομία και την ενδιαφέρουσα διαδρομή, την "άνοδο και την πτώση" της γραφομηχανής Tippa.

Ξεχασμένη σε ένα πατάρι για περίπου τριάντα χρόνια, σύμφωνα με την κυρία από την οποία την πήρα, η γραφομηχανή άνηκε σε συγγενή της, υπάλληλο της Αγροτικής Τράπεζας, που την χρησιμοποιούσε για δουλειές εκτός γραφείου και προσωπική χρήση. Αυτό εξηγεί και το τεράστιο αυτοκόλλητο στην μπροστινή επιφάνεια - που δημιουργεί κακή πρώτη εντύπωση. Πληροφορίες για την μηχανική κατάσταση της μηχανής δε μπορούσα να έχω. Η αλήθεια είναι ότι ήμουν διστακτικός, κυρίως επειδή είχα σκεφτεί πως αν ποτέ αποκτήσω Tippa, θα ήθελα να είναι το πιο πρώιμο μοντέλο που παρήγαγε η Gossen - θα τα δούμε παρακάτω αυτά. Τελικά ενέδωσα, βλέποντάς το και σαν ωραία πρόκληση για να ξεκινήσει η νέα χρονιά. 

Η Adler Tippa όπως έφτασε στα χέρια μου.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ TIPPA

Η Tippa πέρασε από πολλές φάσεις κατά τη διάρκεια της ζωής της. Πρωτοπαρουσιάστηκε το 1948 από την Gossen, μια εταιρεία με έδρα την πόλη Έρλανγκεν στη Βαυαρία, που ειδικευόταν στην κατασκευή φωτομετρικών και φωτογραφικών μηχανημάτων. Είχαν ήδη περάσει πάνω από δέκα χρόνια από τότε που η ελβετική Hermes έβγαλε στην αγορά την περίφημη Baby και η επιτυχία της έδειχνε ξεκάθαρα ότι υπήρχε λαμπρό μέλλον για τις πολύ μικρές και ελαφριές γραφομηχανές. Η Tippa έκανε αμέσως εντύπωση με τον πιο "σοβαρό" σχεδιασμό της, την γερμανική σφραγίδα στην ποιότητα κατασκευής και τις πολύ μικρές διαστάσεις. Η πρωτότυπη Tippa είχε πλήκτρα με γυάλινη επιφάνεια και ένα μοναδικό κάλυμμα που είχε διπλό ρόλο. Όταν ο χρήστης άνοιγε τη μηχανή, το κάλυμμα μπορούσε να τοποθετηθεί κάτω από τη βάση της και είτε να την "σηκώσει" σε πιο βολική θέση αν χρησιμοποιούταν σε γραφείο, είτε να παρέχει μια πιο σταθερή βάση αν χρησιμοποιούταν οπουδήποτε αλλού, εν κινήσει ή σε ταξίδι, ακόμα και στα πόδια του χρήστη.

Gossen Tippa του 1949 με τον πρωτότυπο σχεδιασμό (πηγή: Typewriter Database)

Προς χάριν μικρότερου κόστους παραγωγής, η Gossen σύντομα θυσίασε τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά της πρώτης Tippa και η εμπορική επιτυχία της μηχανής ήταν σημαντική, ωστόσο μόλις οκτώ χρόνια αργότερα, το 1956, η εταιρεία, αποφασίζοντας να επικεντρωθεί στο αρχικό της πεδίο δραστηριοτήτων, πούλησε τα δικαιώματα παραγωγής της Tippa στην, πιο δυνατή εμπορικά, Adler. Τα πρώτα χρόνια, η Adler κράτησε το design της Gossen, αλλά λίγο αργότερα παρουσίασε ένα δικό της, καινούριο design που βραβεύτηκε μάλιστα στο Μιλάνο το 1960 και στη Γερμανία το 1962.

Διαφημιστική καταχώρηση για την πρώτη Adler Tippa.

Τα χρόνια που ακολούθησαν, η Adler συγχωνεύτηκε με την Triumph (υπό την ομπρέλα της Grundig) και αρκετά μοντέλα, ανάμεσα στα οποία και η Tippa, κυκλοφορούσαν καί από τις δύο φίρμες - πρακτική που ποτέ δεν κατάλαβα τι εξυπηρετούσε. Tη δεκαετία του '70, η αμερικανική εταιρεία Litton, που στο μεταξύ είχε εξαγοράσει την Triumph-Adler από την Grundig, μεταφέρει την παραγωγή στην Ιαπωνία, στα εργοστάσια της Nakajima, σηματοδοτώντας την αρχή του τέλους πολλών πρώην ποιοτικών μοντέλων, μιας που πλέον οι γραφομηχανές κατασκευάζονταν σχεδόν πανομοιότυπες ασχέτως ονόματος και φυσικά με φθηνότερα υλικά. Η τελευταία πράξη, παίχτηκε τη δεκαετία του '80 στο Plovdiv της Βουλγαρίας, όπου η εταιρεία Typewriters Works (που κατασκεύαζε τις πολύ γνωστές και στην Ελλάδα γραφομηχανές Maritsa) συνέχισε για λίγα χρόνια ακόμα να παράγει φθηνές μηχανές για λογαριασμό της Triumph-Adler.

Adler Tippa S του 1969 κατασκευασμένη στη Δυτική Γερμανία (πηγή: Typewriter Database)

Triumph Tippa του 1979 κατασκευασμένη στην Ολλανδία (πηγή: Typewriter Database)

Adler Tippa κατασκευασμένη στην Ιαπωνία (πηγή: Facebook Marketplace)

Triumph-Adler Tippa κατασκευασμένη στη Βουλγαρία (πηγή: ebay)

Πίσω στην δική μου Adler Tippa, τώρα, που φέρει αριθμό σειράς 4297280 και είναι κατασκευασμένη το 1962. Η πολυετής αποθήκευση μιας γραφομηχανής σε κακές συνθήκες, χωρίς καμία προσοχή και φροντίδα, δημιουργεί προβλήματα στα μηχανικά μέρη και αυτή η μηχανή δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Τα περισσότερα πλήκτρα κολλούσαν ή χτυπούσαν τον σκληρό από τα χρόνια κύλινδρο με κάποια δυσκολία, το back space δεν ανταποκρινόταν και γενικά αισθανόμουν τη μηχανή κάπως "βαριά". Επίσης, δεν άκουγα το κουδουνάκι όταν ο κύλινδρος πήγαινε τέρμα αριστερά. Παραδόξως, η μελανοταινία που είχε μέσα της δεν ήταν στεγνή - συμπεραίνω ότι ήταν αποθηκευμένη σε χώρο με κάμποση υγρασία.

Το πρώτο πράγμα που θέλησα να κάνω ήταν να ξεφορτωθώ το άχαρο παλιό αυτοκόλλητο που κατέστρεφε το όμορφο και βραβευμένο design της Adler. Όταν τα κατάφερα, προσέχοντας και να μην χαράξω το σχετικά λεπτό πλαστικό, η μηχανή έδειξε αμέσως πιο ελκυστική. Στο πλάι, από την αριστερή μεριά υπάρχει κολλημένη μια μικρή πλακέτα με τον αριθμό 144, που μάλλον ήταν αριθμός καταλόγου υλικού της υπηρεσίας για την οποίαν εργαζόταν η ιδιοκτήτρια, ενώ στα δεξιά υπάρχει ένα αυτοκόλλητο του τότε μεταπωλητή. Αποφάσισα να μην πειράξω κανένα από τα δύο, κρατώντας τα σαν κομμάτια της ιστορίας της. Στο εσωτερικό, ένας πρώτος καθαρισμός στον μηχανισμό και τα τυπογραφικά στοιχεία άρχισε να λύνει την μηχανή. Όπως συμβαίνει στο 95% των περιπτώσεων, η καλή καθαριότητα από μόνη της λύνει αρκετά προβλήματα, αφήνοντας να φανούν τα πιο σημαντικά. 

Σίγουρα ο μηχανισμός χρειάζεται και ένα γερό δεύτερο χέρι καθαρισμού και είμαι σίγουρος πώς με την πιο συχνή χρήση και μικρές ήπιες παρεμβάσεις όλα στο τέλος θα δουλεύουν έστω καλύτερα, αν όχι όπως πρέπει. Ελπίζω να καταφέρω να επαναφέρω και το κουδουνάκι, γιατί, πραγματικά, μπορεί να μην εμποδίζει τη λειτουργία της μηχανής, αλλά όταν δεν ακούγεται, κάτι λείπει από τη γραφομηχανή και την εμπειρία να τη δουλεύεις. Τέλος, θέλω να βρω έναν τρόπο να καθαρίσω καλύτερα και το κάλυμμα της μηχανής που δείχνει φοβερά βρώμικο και κιτρινισμένο από τα χρόνια και την αχρηστία. 

Σε γενικές γραμμές είμαι ευχαριστημένος από την Adler Tippa (είναι και η πρώτη μου Adler, τώρα που το θυμήθηκα), μια μηχανή που είναι σχεδόν εξήντα ετών, αλλά όπως και οι περισσότερες μηχανικές γραφομηχανές που κατασκευάστηκαν με κάποια ποιοτικά στάνταρ, δείχνει εξαιρετική αντοχή και φιλότιμη "διάθεση" να επανέλθει σε κανονική χρήση.