Η "πηδηχτούλα" αλεπού και τα ελληνικά παντογράμματα

Όσοι ασχολούμαστε συστηματικά με τις γραφομηχανές, συναντούμε πολύ συχνά μια πρόταση κάπως παράξενη, ίσως κι αστεία, που χρησιμοποιείται καθημερινά από χιλιάδες ανθρώπους.

Πρόκειται για το περίφημο "Τhe quick brown fox jumps over the lazy dog", μια τυποποιημένη πρόταση - παντόγραμμα, που χρησιμοποιεί δηλαδή όλα τα γράμματα του αγγλικού αλφαβήτου. Η πρόταση αυτή χρησιμοποιείται στην εκμάθηση τυφλού συστήματος πληκτρολόγησης και κυρίως για δειγματισμό γραμματοσειρών, ενώ παλαιότερα σε δοκιμές γραφομηχανών, τυλέτυπων και φαξ. Γράφοντας αυτή τη φράση, δηλαδή, μπορείς εύκολα να διαπιστώσεις αν όλα τα στοιχεία μιας μηχανής δουλεύουν και τυπώνουν κανονικά.

Στο ιστολόγιο του Robert Messenger, διαβάζουμε ότι ο άνθρωπος που έβαλε τη φράση αυτή σε ευρεία χρήση (ίσως την επινόησε κιόλας) ήταν ο παιδαγωγός Henry Romaine Pattengill από τη Νέα Υόρκη, ο οποίος εκτελούσε και χρέη βοηθού αρχισυντάκτη της δεκαπενθήμερης έκδοσης Michigan School Moderator. Σε ένα άρθρο του τον Μάρτιο του 1885, ο Pattengill ανέφερε αυτή τη φράση ως χρήσιμη για σκοπούς εκπαίδευσης επειδή περιέχει όλα τα γράμματα της αλφαβήτου. Στο συγκεκριμένο άρθρο η φράση αρχίζει με "A" αντί για "The".

Σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια, η παλαιότερη αναφορά στη φράση αυτή απαντάται σε άρθρο της εφημερίδας The Boston Journal, ξανά το 1885, στις 9 Φεβρουαρίου, όπου αναφέρεται ως φράση που υπαγορεύονταν σε μαθητές από δασκάλους για εκμάθηση γραφής. Ένα άλλο άρθρο του 1908 στην εφημερίδα Los Angeles Herald αναφέρει πως όταν "μερικά χρόνια πριν" η New York Herald εξοπλίστηκε με γραφομηχανές, το προσωπικό χρησιμοποιούσε για πρακτική μια άλλη φράση την οποία έβρισκαν άβολη επειδή δε χρησιμοποιούσε όλα τα γράμματα του αλφαβήτου. Τότε, σύμφωνα πάντα με το άρθρο, κάποιος από το προσωπικό ονόματι Arthur Curtis, επινόησε το "quick brown fox" για να λύσει το πρόβλημα.

Η αλεπουδίτσα που πηδάει πάνω από τον τεμπέλη σκυλάκο, αποτελείται από 35 γράμματα. Στην πορεία έχουν εμφανιστεί και άλλα συντομότερα παντογράμματα, όπως "Pack my box with five dozen liquor jugs." (32 γράμματα) και "Sphinx of black quartz, judge my vow." (29 γράμματα). Υποψιάζομαι ωστόσο ότι η "αλεπουδίτσα" επικράτησε επειδή βγάζει καλύτερο νόημα και είναι και πιο γλυκιά σαν φράση που εύκολα απομνημονεύεται.

Αναζητώντας πληροφορίες για την ιστορία και τη χρήση της φράσης "quick brown fox" και αφού βρήκα παντογράμματα για άλλες γλώσσες, εύλογα αναρωτήθηκα εάν υπάρχει κάποια αντίστοιχη φράση για τα ελληνικά.

Απ' ότι φαίνεται, το πιο ευρέως διαδεδομένο παντόγραμμα για την ελληνική γλώσσα είναι η φράση "Ξεσκεπάζω την ψυχοφθόρο βδελυγμία" του Αλέξανδρου Διαμαντίδη, που αποτελείται από 30 γράμματα. Άλλα ελληνικά παντογράμματα που βρήκα να έχουν κάποιο ενδιαφέρον είναι το "Θα μπλέξω βρίζοντας φυγόδικη ψυχή" (29 γράμματα) και το "Φθηνό μπλε βράδυ, στο Γκάζι ξεψυχώ" (29 γράμματα). Αν ενδιαφέρεστε περισσότερο για το θέμα, αξίζει να διαβάσετε τη δημοσίευση για τα παντογράμματα του εραστή της γλώσσας και συγγραφέα Νίκου Σαραντάκου, στο εξαιρετικό ιστολόγιό του "Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία". Εδώ να πούμε ότι ιδανικό παντόγραμμα για την ελληνική γλώσσα θεωρείται κάποιο που να περιέχει φυσικά τα 24 γράμματα συν το τελικό σίγμα, που αποτελεί ξεχωριστό χαρακτήρα.

Η αναζήτησή μου όμως, μού αποκάλυψε και μία πολύ ενδιαφέρουσα πρωτότυπη διαδικτυακή εφαρμογή, που αναπτύχθηκε για να διευκολύνει την δημιουργία ελληνικών παντογραμμάτων. Η εφαρμογή αυτή βρίσκεται στη διεύθυνση backpacker.gr/pangrams, είναι ελεύθερα διαθέσιμη και μπορείτε όλοι να δοκιμάσετε να φτιάξετε μια δική σας φράση. Έχει πολύ ενδιαφέρον, έχει πλάκα και είναι πολύ καλή άσκηση.